W okresie przejściowym, tj. do 31 sierpnia 2027 zarówno opiekun stażu jak i mentor mogą funkcjonować jednocześnie. To efekt zmian prawnych w systemie awansu zawodowego, które weszły w życie 1 września 2022 roku. 

Dyrektor szkoły wyznacza: 

• opiekuna stażu dla nauczyciela realizującego staż na stopień nauczyciela mianowanego (dotyczy tzw. „starej” ścieżki awansu – nie dłużej niż do 31 sierpnia 2027 roku); 
• mentora dla nauczyciela początkowego odbywającego przygotowanie do zawodu (dotyczy tzw. „nowej” ścieżki awansu). 

Funkcje te może pełnić nauczyciel mianowany lub dyplomowany. Co do zasady mentorem i opiekunem nie może być nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze, wyjątkiem są przedszkola oraz szkoły niepubliczne. 

Okres pełnienia funkcji 

Opiekun pełni swoją funkcję przez okres realizacji stażu na stopień nauczyciela mianowanego, czyli zazwyczaj 2 lata i 9 miesięcy ( z wyjątkiem rozwiązań przejściowych).

Mentor pełni swoją funkcję przez okres odbywania przez nauczyciela przygotowania zawodowego trwającego w wymiarze  3 lat i 9 miesięcy lub w wymiarze  skróconym do 2 lat i 9 miesięcy.  Może trwać krócej  -  negatywna oceny pracy nauczyciela w drugim roku przygotowania powoduje rozwiązanie stosunku pracy z początkującym nauczycielem, co oznacza zaprzestanie pełnienia funkcji mentora.

Zadania opiekuna i mentora – podobieństwa

• współpraca z nauczycielem i wspieranie na bieżąco nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole; 
• wspieranie nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych; 
• umożliwianie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz omawianie z nim tych zajęć;
• obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz omawianie ich z tym nauczycielem;
• dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela, udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego;
• inspirowanie i zachęcanie nauczyciela do podejmowania wyzwań zawodowych;
• poszerzanie swojej wiedzy i doskonalenie umiejętności w zakresie niezbędnym do pełnienia funkcji opiekuna/mentora.

Różnice w zadaniach opiekuna i mentora

Wynagrodzenie

Dla mentora, podobnie jak i dla opiekuna przysługuje dodatek funkcyjny, którego wysokość ustala w regulaminie wynagradzania organ prowadzący. 

Kilka wskazówek/podpowiedzi dla mentora

Aby mentor mógł realizować zadania wskazane powyżej niezbędne jest nawiązanie współpracy z nauczycielem początkującym odbywającym przygotowanie do zawodu, ustalenie czytelnych zasad współpracy i skuteczne ich przestrzeganie. Nauczyciel powinien, jak najszybciej, przy wsparciu mentora, poznać  istotę awansu zawodowego w oparciu o obowiązujące przepisy prawne (ustawa – Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2022 r. oraz  rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli). Na jednym z pierwszych spotkań nauczyciel-mentor warto przeanalizować takie zagadnienia jak: warunki nawiązania stosunku pracy; wymiar przygotowania do zawodu; sposób odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, określony w  art. 9fa. ust.1 i ust. 5 KN oraz § 2. 1. Rozporządzenia MEiN. 

Przydatna jest także znajomość Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy  nauczycieli gdzie znajdziemy szczegółowe kryteria i szczegółowy tryb dokonywania oceny pracy nauczycieli dokonywanej obligatoryjnie w drugim oraz ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela. Można, np. sporządzić formularz roboczy z poszczególnymi kryteriami aby w ramach samooceny nauczyciela i oceny mentora wpisywać  spostrzeżenia.

Nie należy też zwlekać z uświadomieniem nauczycielowi zakresu wymagań (§ 6 rozp.) dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków nauczyciela, których spełnianie jest sprawdzane przez komisję egzaminacyjną podczas egzaminu na stopień nauczyciela mianowanego. 

Te działania wydają się być przydatne do tego aby  nauczyciel w pełni świadomie, odpowiedzialnie i w poczuciu bezpieczeństwa realizował, przy wsparciu mentora, przygotowanie do zawodu.

Polecamy nasze wcześniejsze artykuły z cyklu awans zawodowy wg „starej i nowej ścieżki”:

Awans zawodowy na stopień nauczyciela mianowanego wg "STAREJ ŚCIEŻKI"

Awans zawodowy na stopień nauczyciela dyplomowanego wg "STAREJ ŚCIEŻKI"

Awans nauczyciela wg „NOWEJ ŚCIEŻKI” – od nauczyciela początkowego do mianowanego

Awans zawodowy na stopien nauczyciela dyplomowanego wg "NOWEJ ŚCIEŻKI"

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela - tekst jednolity przed zmianami 2022 Rozdział 3a art. 9c
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela _ ze zmianami z 2022 roku  art. 6a, art. 9ca
• Rozporządzenie MEN z dnia 26 lipca 2018 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli_tekst jednolity  § 5 
• Rozporządzenie MEiN z dnia 6 września 2022 roku w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli  § 2.1

Jadwiga Osińska

11-06-2023